James Ensor en het Stilleven in België (1830-1930)

Dit boek biedt een unieke reis door de geschiedenis van het stilleven in België in de negentiende en twintigste eeuw, met James Ensor als gids. Het stilleven speelde een belangrijke rol in het werk van de Belgische expressionistische en symbolistische schilder James Ensor (1860-1949). De kwaliteit en betekenis van zijn intrigerende en complexe stillevens wordt duidelijk als ze binnen de ruimere ontwikkeling van het genre in België worden geplaatst, tussen 1830 en 1930. Het stilleven, dat in het begin van de negentiende eeuw verworden was tot een decoratief genre zonder inhoud en artistiek belang, werd artistiek geherwaardeerd in de loop van de negentiende eeuw; door het te monumentaliseren, door het beeld te verlevendigen met poppen en maskers, door exotisme, of door het op te nemen in een interieur. In dat opzicht is het werk van Ensor het inventiefst. Bovendien droeg zijn lange carrière bij tot zijn artistieke invloed op vele kunstenaars vanaf 1880 tot aan het modernisme. Zijn late stillevens – vaak aanpassingen van vroege werken – zijn weinig bekend en intrigerend. Naast een onderzoek van dit belangrijke deel van Ensors werk biedt het boek ook een overzicht van de negentiende-eeuwse Belgische academische traditie van decoratieve schilderkunst, met intrigerend werk van weinig bekende schilders zoals Jean Robie, Hubert Bellis, Frans Mortelmans en Henri De Braekeleer, en vergeten vrouwelijke kunstenaars zoals Berthe Art en Alice Ronner. In de vroege twintigste eeuw ontwikkelden kunstenaars zoals Louis Thevenet het genre van het stilleven verder op de traditionele manier, terwijl vernieuwers zoals de late James Ensor, Léon Spilliaert, Marthe Donas, Walter Vaes en Gustave Van de Woestyne heel persoonlijke interpretaties maakten. De traditie van de stillevens eindigde met kunstenaars zoals Jean Brusselmans en René Magritte, die de picturale ruimte van het ‘theater van de dingen’ deconstrueerden.

Dit boek wordt gepubliceerd ter gelegenheid van de eerste tentoonstelling ooit die volledig aan de stillevens van James Ensor is gewijd, in Mu.ZEE (Oostende), 16/12/2023 - 17/04/2023