La carte postale

Enkel beschikbaar in een Franstalige versie.

De ansichtkaart ontstond in 1869 en ontwikkelde zich heel snel. Als lichte en ideale drager met lage productiekosten die in de hele wereld kon circuleren wekte ze al snel de aandacht van kunstenaars op, die ze zich op verschillende manieren toe-eigenden.

Iedereen weet wellicht hoe belangrijk de ansichtkaart was tijdens de Eerste Wereldoorlog, door het ontstaan van de fotomontages. George Grosz en John Heartfield behoorden tot de eersten die alles wat ze vonden door elkaar kleefden om ansichtkaarten te maken die zogezegd vanaf het front naar de families waren gestuurd, waarbij ze op een subversieve manier de afbeeldingen van de officiële propaganda verdraaiden.

Dada was vervolgens de eerste avant-gardebeweging die er de kracht van begreep. De leden ervan ontpopten zich tot verstokte verzamelaars. Hannah Höch zag de humoristische ansichtkaarten als voorlopers van haar fotomontages.

Paul Éluard, die een grote verzameling fantasierijke ansichtkaarten bezat, beschouwde het medium als volwaardige kunst. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat de surrealisten ze zich toe-eigenden en in 1937 La carte surréaliste publiceerden, met werk van onder andere Hans Bellmer, André Breton, Marcel Duchamp, Meret Oppenheim en René Magritte. Die laatste kwam er in de jaren 1950 nog op terug toen hij het tijdschrift La Carte d’après nature lanceerde.

Na dada en het surrealisme kwam de conceptuele generatie met Marcel Broodthaers die, in de lijn van Duchamp, het begrip museum opnieuw uitvond met als symbolen ansichtkaarten van kunstwerken die hij in 1968 opnam in het eerste ensemble van zijn Musée d’Art moderne – Département des Aigles.

Nog een andere sleutel van het medium vinden we terug in de opkomst van de Mail Art, grotendeels ondersteund door de leden van Fluxus, maar ook door On Kawara die een ansichtkaart stuurde naar een specifieke persoon, met daarop zijn stempel en het uur waarop hij was opgestaan.

We vermelden ook nog de reproduceerbaarheid en de distributiekracht van ansichtkaarten. Hans-Peter Feldmann had zo een hele reeks Eifeltorens en Zoe Léonard maakte een hypnotiserende muur van reproducties van de Niagarawaterval. Andere kunstenaars gebruikten het boek om het over het verhalende karakter van ansichtkaarten te hebben, zoals Martin Parr met Boring Postcards USA en ook Susan Hiller met haar Rough Seas.

Meer recent tot slot bieden de postconceptuele werken van Jacqueline Mesmaeker en Oriol Villanova nieuwe onderzoeksrichtingen. Villanova, die in België woont, is ongetwijfeld de kunstenaar wiens werk het meest relevant is voor het begrijpen van de ansichtkaart. In het kader van dit project gaf hij ons carte blanche.

Met werk van Pilar Albarracin, Marcel Broodthaers, Marcel Duchamp, Peter Downsbrough, Hans-Peter Feldmann, Susan Hiller, Jacqueline Mesmaeker, Jonathan Monk, Valérie Mréjen, Michel Peetz, Allen Ruppersberg, On Kawara, Oriol Villanova, enz. 

Tentoonstelling, Le Delta, Namen, 30/03/2024 – 18/08/2024